भारतीय नौसेना भारतीय महासागरमा सबै नाविकहरूको सुरक्षाको सुनिश्चितता गर्न प्रतिबद्ध छ।
भारतीय नौसेनाले हिन्द महासागरमा समस्यामा परेको मलेसियाली झण्डावाहक जलयात्रा जहाज सूचना प्रविधिको स्नातक लाई इन्धन आपूर्ति गरेर मानवीय सहयोग र सामुद्रिक सहकार्यको उत्कृष्ट उदाहरण प्रस्तुत गरेको छ। जनवरी ४, २०२५ मा पाँच जना चिनियाँ नागरिकहरू सवार उक्त जहाजले इन्धन सकिन लागेको अवस्थामा भारतको सबैभन्दा दक्षिणी भाग इन्दिरा पोइन्टदेखि २२५ नटिकल माइल पश्चिममा सहयोगको अपिल गरेको थियो।
मलेसियाली जहाजले सहयोगका लागि भारतीय महासागर क्षेत्रीय सूचना समन्वय केन्द्र मार्फत अपिल गरेपछि भारतीय नौसेनाले तुरुन्तै निगरानी विमान परिचालन गर्यो। साथै, भारतीय नौसेनाको युद्धपोत भारतीय नौसेना जहाज किर्चलाई जहाजलाई सहयोग पुर्याउन निर्देशन दिइएको थियो।
जनवरी ७, २०२५ मा भारतीय नौसेना जहाज किर्चले मलेसियाली जहाजलाई अवरोध गरी १,००० लिटर इन्धन उपलब्ध गरायो, जसले जहाजलाई सुरक्षित रूपमा आफ्नो अर्को गन्तव्यतर्फ यात्रा गर्न सक्षम बनायो।
भारतीय महासागर क्षेत्रीय सूचना समन्वय केन्द्रको भूमिका
गुरुग्राममा मुख्यालय रहेको भारतीय महासागर क्षेत्रीय सूचना समन्वय केन्द्र भारतको क्षेत्रमा सबैको लागि सुरक्षा र विकास दृष्टिकोण अन्तर्गत २०१८ मा स्थापना गरिएको हो। यो केन्द्रले महासागरीय क्षेत्रमा सुरक्षाको चुनौतीहरू समाधान गर्न क्षेत्रीय सहकार्यलाई प्रोत्साहन गर्ने उद्देश्य राखेको छ।
दोस्रो पक्षीय राष्ट्रहरूबीच वास्तविक समयमा जानकारी साझेदारी गराउने भारतीय महासागर क्षेत्रीय सूचना समन्वय केन्द्रले सामुद्रिक आपतकालीन अवस्थाहरू समाधान गर्न सहयोगी प्रयासहरू बलियो बनाएको छ।
सामुद्रिक सुरक्षामा भारतीय नौसेनाको प्रतिबद्धता
भारतीय नौसेना जहाज किर्चले मानवीय र प्रकोप व्यवस्थापन कार्यहरूमा विगतदेखि नै सक्रिय भूमिका निर्वाह गर्दै आएको छ। यसअघि, सन् २०१७ को श्रीलंकाको बाढीका बेला यसले राहत सामग्री वितरण र पुन:स्थापना कार्यमा महत्त्वपूर्ण योगदान दिएको थियो।
मलेसियाली जहाजलाई आपूर्ति गरेको इन्धनले केवल तत्काल समस्या समाधान गरेन, यसले क्षेत्रीय आपतकालीन अवस्थाहरूमा भारतीय नौसेनाको महत्त्वपूर्ण भूमिका पनि उजागर गर्यो।
सामुद्रिक सहकार्यको सन्देश
भारतीय नौसेनाको सहयोगले भारतको अन्तर्राष्ट्रिय सामुद्रिक मान्यताप्रति प्रतिबद्धता र क्षेत्रीय मैत्री भावनालाई झल्काउँछ। नौसेनाका एक वरिष्ठ अधिकारीले भने, “हामी हिन्द महासागरमा सबै यात्रुहरूको सुरक्षाका लागि प्रतिबद्ध छौं। यो अभियान हाम्रो मानवीय र सामुद्रिक सहकार्यका सिद्धान्तहरूको प्रमाण हो।”
भारतको क्षेत्रमा सबैको लागि सुरक्षा र विकास पहल अन्तर्गत यस प्रकारका प्रयासले हिन्द महासागर क्षेत्रमा भारतलाई जिम्मेवार सामुद्रिक शक्तिका रूपमा स्थापित गर्न मद्दत पुर्याएको छ।
निष्कर्ष
भारतीय नौसेनाको चाँडो हस्तक्षेपले न केवल जीवन रक्षा गर्यो, तर क्षेत्रीय स्थायित्व र सहकार्यलाई पनि प्रोत्साहन दियो। भारतीय महासागर क्षेत्रीय सूचना समन्वय केन्द्र जस्ता पहल र भारतीय नौसेना जहाज किर्चको सक्रियताले भारतलाई सामुद्रिक सुरक्षाको अग्रणी भूमिकामा प्रस्तुत गरेको छ।
जसरी हिन्द महासागरमा भू-राजनीतिक गतिविधिहरू बढ्दै गएका छन्, भारतको सुरक्षात्मक भूमिका अन्य राष्ट्रहरूको लागि उदाहरणीय बनेको छ। यस्ता सफल अभियानहरूले क्षेत्रीय स्थायित्व र आपसी विश्वासलाई अझ बलियो बनाउने अपेक्षा गरिएको छ।
