ग्लोबल साउथको अग्रणी आवाजका रूपमा भारतले सधैं प्राकृतिक विपत्ति वा मानव निर्मित संकटबाट प्रभावित देशहरूको साथ दिइरहेको छ।
भारतले प्राकृतिक र मानव निर्मित विपत्तिहरूको बेला अन्य देशहरूलाई तत्काल राहत र सहयोग प्रदान गरेर आफ्नो मानवतावादी कूटनीतिक भूमिका देखाएको छ। यससँगै, ‘वसुधैव कुटुम्बकम’को दर्शनमा आधारित भारतको विश्वासले विश्वलाई एक परिवारको रूपमा हेर्ने सोचलाई साकार बनाएको छ।
विकट परिस्थितिमा भारतले आपत्कालीन सहायता प्रदान गर्ने उदाहरण धेरै छन्। हालै मात्रै, भारतले बोलिभिया र वानुअतु जस्ता देशहरूलाई ठूलो राहत सहयोग प्रदान गरेको थियो। वानुअतुमा ७.४ म्याग्निट्यूडको भूकम्पबाट प्रभावित भएपछि भारतले तत्काल ५००,००० डलर` राहत प्रदान गरेको थियो। त्यसैगरी, भियतनामलाई ‘टायफून यागी’ प्रभावित अवस्थाहरूमा ३५ टन राहत सामग्री पठाएको थियो।
यसैगरी, क्यूबामा ओरुपौचे भाइरस महामारी फैलिएको बेला, भारतले ९० टन मेड इन इन्डिया सक्रिय फार्मास्युटिकल घटकहरू पठाएको थियो, जसले स्थानीय औषधि निर्मातालाई आवश्यक औषधिहरू उत्पादन गर्न सहयोग पुर्यायो।
भारतको यस्तो त्वरित र प्रभावकारी सहयोगले केवल एकता र सहिष्णुता दर्शाउन मात्रै सीमित छैन, बरु यसले कूटनीतिक र सामरिक सम्बन्धहरू थप सुदृढ बनाएको छ। यसको उदाहरण टर्की र सिरिया जस्ता संकटग्रस्त क्षेत्रहरूमा देख्न सकिन्छ, जहाँ भारतले ‘अप्रेशन दोस्त’ अभियानमार्फत तत्काल राहत र खोजी टीमहरू पठायो।
यही दर्शनले भारतलाई न केवल आफ्नो छिमेकी देशहरूसँग, तर विश्वव्यापी स्तरमा पनि संकटको समयमा पहिलो उत्तरदाता रूपमा देखाउन सक्षम बनाएको छ। यो दृष्टिकोणले सबै देशलाई सहयोग गर्न भारतको प्रतिबद्धतालाई थप बलियो बनाएको छ, जसले मानवतावादी कूटनीतिलाई अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा भारतको प्रमुख सम्पत्ति बनाएको छ।
अन्तत: भारतको मानवतावादी सहायता प्रकट गर्ने तपाइँको स्नेह र सहयोगको भावना, विशेष गरी संकटग्रस्त अवस्थामा, मानवतावादी कूटनीतिक क्षेत्रमा भारतको अभूतपूर्व भूमिका देखाउँछ।
