भ्रमणले भारतले मोरिशससँगको सम्बन्धलाई दिएको महत्त्वलाई उजागर गर्यो
विदेश सचिव विक्रम मिस्त्रीको मौरिससको तीनदिने आधिकारिक भ्रमण, जुन २२ डिसेम्बर २०२४ मा समाप्त भयो, दुई राष्ट्रबीचको शाश्वत सम्बन्धलाई सुदृढ पार्ने अर्को कदम साबित भयो। यो सम्बन्ध साझा इतिहास, संस्कृति र जनकेन्द्रित विकासमा गहिरो जडित छ।
भ्रमणको दौरान, विदेश सचिव मिस्त्रीले मौरिससका प्रमुख नेताहरूसँग भेट गरे, जसमा राष्ट्रपति धरमवीर गोखुल, प्रधानमन्त्री नविनचन्द्र रामगुलाम, उपप्रधानमन्त्री पौल बेरेन्जर र विदेश मन्त्री धनञ्जय रामफुल समावेश थिए। प्रधानमन्त्री रामगुलामसँगको भेटमा विदेश सचिव मिस्त्रीले प्रधानमन्त्रीको हालैको निर्वाचन विजयमा बधाई दिए र भारतको मौरिससको विकास, प्रगति र समृद्धिमा सहयोग गर्न प्रतिबद्धता व्यक्त गरे। साथै, उनले प्रधानमन्त्री रामगुलामलाई भारत भ्रमणको निमन्त्रणा दिए, जसमा प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको तर्फबाट निमन्त्रणा व्यक्त गरिएको थियो।
यस भ्रमणले भारत र मौरिसस बीचको विशेष साझेदारीलाई अझ सुदृढ गर्नका लागि समग्र द्विपक्षीय सम्बन्धको कभर गर्यो। मौरिससको प्रधानमन्त्रीको निर्वाचन जितपछि ११ नोभेम्बर २०२४ मा प्रधानमन्त्री मोदीले गरेको फोन कलले यस भावना थप बलियो बनाएको थियो। विदेश सचिव मिस्त्रीको भ्रमणले यो समर्पणलाई पुनः पुष्ट गर्यो र मौरिसससँगको सम्बन्धको महत्त्वलाई जोड दिएको छ। यस संलग्नता भारतको नेबरहुड फर्स्ट, भिजन सागर, र अफ्रिका फर्वार्ड नीतिहरूसँग मेल खाएको छ र यसले ग्लोबल साउथमा भारतको समर्पणलाई पनि व्यक्त गर्दछ।
विदेश सचिव मिस्त्रीले आप्रवासी घाटको भ्रमण गरे, जुन भारत र मौरिसस बीचको ऐतिहासिक सम्बन्धलाई प्रतीक गर्ने युनेस्को विश्व धरोहर स्थल हो। यो स्थल भारतीय दास श्रमिकहरूको आगमनको सम्झना दिलाउँछ र दुई राष्ट्र बीचको गहिरो जडित सम्बन्धलाई प्रतिविम्बित गर्छ। मिस्त्रीले मौरिससमा जारी भारतीय सहयोगका परियोजनाहरूको समिक्षा गरे, जसमा सिभिल सर्भिस कलेजको निर्माण र क्याप मलहुरेउक्समा एक एरिया हेल्थ सेन्टरको निर्माण समावेश छ। “एक पेड़ माँ के नाम” पहलअन्तर्गत, मिस्त्रीले नॉरफोक आइल्यान्ड पाइनको बिरुवा रोपेका थिए।
मौरिससको ७०% जनसंख्या भारतीय उत्पत्तिका छन्, जसले दुई देश बीचको अद्वितीय सांस्कृतिक र ऐतिहासिक सम्बन्धलाई प्रगाढ बनाउँछ। यस साझा धरोहरले द्विपक्षीय सम्बन्धलाई अझ मजबुत पारिरहेको छ, जसमा समावेश छन्:
पर्यटन: २००४ मा भिषा-रहित प्रणालीको शुरुवातले जनतासम्मको अन्तरक्रिया प्रोत्साहित गरेको छ, जसले लगभग ८०,००० भारतीय पर्यटकलाई मौरिसस भ्रमण गर्न प्रेरित गरेको छ।
शिक्षा: मौरिससमा २,००० भन्दा बढी भारतीय विद्यार्थीहरू चिकित्सा र व्यवसाय जस्ता क्षेत्रहरूमा उच्च शिक्षा अध्ययन गर्दैछन्, जसले शैक्षिक आदानप्रदानलाई थप बल दिएको छ।
ओभरसिज सिटीजन अफ इन्डिया प्रावधानहरू: मौरिससका भारतीय वंशका व्यक्तिहरूको लागि विशेष ओभरसिज सिटीजन अफ इन्डिया कार्ड प्रावधानले दुई देश बीचको सांस्कृतिक पुललाई अझ प्रगाढ बनाएको छ।
मौरिसस भारतको लागि भारतीय महासागर क्षेत्रमा एक प्रमुख साझेदारको रूपमा रणनीतिक महत्त्व राख्दछ। द्विपक्षीय साझेदारीले विभिन्न आयामहरूलाई समेटेको छ, जसमा समुद्री सुरक्षा, व्यापार र पूर्वाधार विकास समावेश छन्। विदेश सचिव मिस्त्रीको भ्रमणले भारतको मौरिसससँगको सम्बन्धलाई अझ गहिरो र मजबुत बनाउनको लागि प्रतिबद्धता प्रदर्शन गरेको छ।
