राजनाथ सिंहले भारत-रुस सम्बन्धको स्थायित्व र पछिल्ला वर्षहरूमा भएको विकासलाई जोड दिए
भारतका रक्षा मन्त्री राजनाथ सिंहले मङ्गलबार (डिसेम्बर १२, २०२४) मस्कोमा रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनसँगको भेटमा भारत-रुस रणनीतिक साझेदारीको मजबूतीलाई पुनः पुष्टि गरे। सिंहले दुई देशबीचको मित्रतालाई “संसारकै उच्च हिमालभन्दा उच्च र समुद्रको गहिराइभन्दा गहिरो” भनेर वर्णन गरे।
यो भेट २१औँ भारत-रुस सैनिक र प्राविधिक सहकार्य अन्तरसरकारी आयोगको बैठकको क्रममा सम्पन्न भएको थियो। सिंहले यो बैठक आफ्नो रुसी समकक्षी, रक्षा मन्त्री आन्द्रे बेलोउसोभसँग संयुक्त रूपमा अध्यक्षता गरे। दुवै पक्षले सैन्य र प्राविधिक सहकार्यलाई अझ मजबुत बनाउने उद्देश्यले भविष्यका परियोजनाहरूको प्रोटोकलमा हस्ताक्षर गरे।
भारत-रुस सम्बन्धको स्थायित्व
भारतको रक्षा मन्त्रालयद्वारा जारी वक्तव्यमा सिंहले भारत-रुस सम्बन्धको दीर्घकालीन सुदृढता र यसको पछिल्ला वर्षहरूमा भएको प्रगतिमा जोड दिएका छन्। उनले प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको यस वर्ष दुईपटक रूस भ्रमण (जुलाईमा द्विपक्षीय शिखर सम्मेलन र अक्टोबरमा ब्रिक्स शिखर सम्मेलन) पछि सम्बन्ध थप गाढा भएको बताए।
राष्ट्रपति पुटिनले भारत-रुस सहकार्यको सम्भावनामा विश्वास व्यक्त गर्दै आपसी विश्वासलाई साझेदारीको आधारस्तम्भको रूपमा उल्लेख गरे। दुवै नेताले विशेष गरी रक्षा र औद्योगिक सहकार्यमा सम्बन्ध विस्तारका लागि छलफल गरेका थिए।
‘मेक इन इन्डिया’ र सैन्य सहकार्यमा जोड
बैठकको मुख्य विषय भारतको ‘मेक इन इन्डिया’ अभियानमा रुसको सहभागिता बढाउने थियो। सिंहले रुसी उद्योगहरूलाई भारतको घरेलु रक्षा उत्पादन क्षमता विस्तारमा सहकार्य गर्न आमन्त्रित गरे। “भारत विभिन्न क्षेत्रका रक्षा उद्योग क्षमताहरूलाई विस्तार गर्न प्रतिबद्ध छ,” सिंहले भने।
रुसी रक्षा मन्त्री बेलोउसोभले २०२१-३१ को सैन्य प्राविधिक सहकार्य सम्झौतामा आधारित संयुक्त अनुसन्धान, विकास, उत्पादन र सेवा समर्थनलाई प्राथमिकता दिने बताए। उनले भारतको लागि निर्माण गरिएको भारतीय नौसेना जहाज तुशिल नामक निर्देशित मिसाइल फ्रिगेटलाई भारतीय नौसेनामा सामेल गराउनुमा भारतलाई बधाई पनि दिए।
एस-४०० डेलिभरीमा तीव्रता
सिंहले एस-४०० ट्राइअम्फ सतह-हवाई मिसाइल प्रणालीका बाँकी दुई इकाइहरूको आपूर्ति छिटो सम्पन्न गर्न आग्रह गरे। यी प्रणालीहरू भारतको वायु रक्षा प्रणालीका लागि महत्त्वपूर्ण मानिन्छन्। बेलोउसोभले यसमा पूर्ण प्रतिबद्धता रहने र भारत-रुस सैनिक र प्राविधिक सहकार्य अन्तरसरकारी आयोगको ढाँचाले द्विपक्षीय रक्षा सम्बन्ध अघि बढाउन महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्ने बताए।
दुवै पक्षले कृत्रिम बुद्धिमत्ता, अन्तरिक्ष प्रविधि र उन्नत हतियार प्रणालीजस्ता क्षेत्रमा गहिरो सहकार्यका सम्भावनाबारे सकारात्मक धारणा व्यक्त गरे। साथै, सिंहले भारत-रुस सैनिक र प्राविधिक सहकार्य अन्तरसरकारी आयोगको अर्को बैठक भारतमा आयोजना गर्न बेलोउसोभलाई निमन्त्रणा दिए।
रक्षा मन्त्री सिंहको मस्को भ्रमणले भारत-रुस साझेदारीलाई अझ मजबुत बनाएको छ। दुवै देशले विश्वको जटिल भू-राजनीतिक परिदृश्यमा आपसी विश्वास र औद्योगिक सहकार्यलाई साझेदारीको आधार बनाउँदै अगाडि बढिरहेका छन्।
राष्ट्रपति पुटिनको आगामी भारत भ्रमणको तयारीले यो सम्बन्धलाई थप गति दिने र रक्षा, व्यापार तथा रणनीतिक सहकार्यमा महत्त्वपूर्ण प्रगति गर्ने अपेक्षा गरिएको छ। भारत-रुस साझेदारी क्षेत्रीय स्थायित्व र विकासको एक महत्वपूर्ण आधारशिला बनेको छ।
