वैश्विक स्तरमा सहकार्यको प्रवर्धन गर्ने भारतको दृष्टिकोण यसको कूटनीतिक रणनीतिमा केन्द्रीय रहन्छ
भारतका विदेशमन्त्री एस जयशंकरले रोमको आफ्नो तीन दिने भ्रमणको दौरान प्रभावशाली द्विपक्षीय बैठकहरूमा भाग लिएका छन्, जसको उद्देश्य भारतका कूटनीतिक र रणनीतिक साझेदारीहरूलाई सुदृढ बनाउनु थियो। मन्त्री जयशंकर १०औं मेडिटेरेनियन डायलग कन्फरेन्स र जी ७ विदेशमन्त्रीहरूको आउटकुल सेसनमा भाग लिन फिउज्जीमा थिए, जहाँ उनले २०२४ नोभेम्बर २५ मा बेलायत, फ्रान्स, युक्रेन, लेबनान र क्रोएशियाका विदेशमन्त्रीहरूसँग भेट गरे।
विदेशमन्त्री जयशंकरले आफ्नो भ्रमणको शुरुआत बेलायती विदेश सचिव डेविड लैमीसँग भेटेर गरे। दुवै नेताले भारत-बेलायत समग्र रणनीतिक साझेदारीका विभिन्न पक्षहरूमा छलफल गरे, जसमा प्रविधि, हरित ऊर्जा, व्यापार र यातायात जस्ता क्षेत्रहरूमा सहकार्य समावेश थिए। यसका साथै, इन्डो-प्यासिफिक र पश्चिम एशियामा भएका क्षेत्रीय घटनाक्रमहरूमा पनि विचार विमर्श गरियो। उनले आफ्नो भेट पछि सामाजिक मिडिया प्लेटफर्म पूर्व ट्विटरमा लेखेका छन्, “भारत-बेलायत समग्र रणनीतिक साझेदारीमा स्थिर गति देखिएको छ। प्रविधि, हरित ऊर्जा, व्यापार, यातायातमा सहकार्यको गहिरोकरण र इन्डो-प्यासिफिक र पश्चिम एशिया हुँदै भइरहेका घटनाक्रमहरूको छलफल गरिएको छ।”
विदेशमन्त्री जयशंकरले फ्रान्सका विदेशमन्त्री जीन-नोएल बार्रोटसँग पनि भेट गरे। यस बैठकमा दुवैले द्विपक्षीय सम्बन्धहरूमा छलफल गरे, विशेष गरी इन्डो-प्यासिफिक क्षेत्रमा, युक्रेन संकट र अन्य वैश्विक मुद्दाहरूमा पनि विचारहरू आदानप्रदान गरे। “आज रोममा फ्रान्सका विदेशमन्त्रीसँग भेट भयो। हाम्रो द्विपक्षीय साझेदारीको उपयोगी मूल्याङ्कन गरिएको छ। इन्डो-प्यासिफिक, युक्रेन र वैश्विक मुद्दाहरूमा पनि छलफल गरिएको छ,” उनले पूर्व ट्विटरमा लेखे।
एक महत्वपूर्ण भेटमा, विदेशमन्त्री जयशंकरले युक्रेनका विदेशमन्त्री आन्द्रि सिबिहासँग भेट गरे। दुवैले द्विपक्षीय सहकार्यलाई प्रगति गर्ने र युक्रेनको जारी संघर्ष समाधानका लागि संवाद र कूटनीतिक प्रक्रियाको महत्त्व पुनः जोड दिएका छन्। जयशंकरले पूर्व ट्विटरमा लेखेका छन्, “आज युक्रेनका विदेशमन्त्रीसँग भेट गर्ने अवसर प्राप्त भयो। द्विपक्षीय सहकार्यको प्रगतिको उपयोगी छलफल भएको छ। भारतको संवाद र कूटनीतिक प्रक्रियामा समर्थनलाई दोहोर्यायौँ।”
युक्रेनी विदेशमन्त्रीले युक्रेनको सम्प्रभुता र भौगोलिक अखण्डताको पक्षमा भारतको भूमिकालाई सराहना गरेका छन् र यसलाई शान्ति प्रयासमा महत्वपूर्ण ठानिएको छ।
विदेशमन्त्री जयशंकरले लेबनानका विदेशमन्त्री अब्दल्लाह बु हबीबसँग पनि उत्पादक बैठक गरे। यस बैठकमा पश्चिम एशियाको जारी संघर्ष र द्विपक्षीय सहकार्यका सम्भावनाहरूमा छलफल गरियो। जयशंकरले संयुक्त राष्ट्रसंघको शान्ति मिशन लेबनान मा संयुक्त राष्ट्र अन्तरिम बलका हिस्साको रूपमा लेबनानमा भारतको योगदानलाई उच्च महत्व दिएका छन्।
मेडिटेरेनियन डायलग कन्फरेन्सको अवसरमा, विदेशमन्त्री जयशंकरले क्रोएशियाका विदेशमन्त्री गोरदान ग्रलिक रेडम्यानसँग भेट गरे। दुवैले द्विपक्षीय सम्बन्धलाई गहिरो पार्ने र नयाँ सहकार्यका क्षेत्रहरू खोज्ने विषयमा विचारविमर्श गरे।
रोम मेडिटेरेनियन डायलग कन्फरेन्स कन्फरेन्समा आफ्नो प्रमुख वक्तव्यमा विदेशमन्त्री जयशंकरले पश्चिम एशियामा बढ्दो संघर्षको बारेमा चिन्ता व्यक्त गरे र युद्धविरामको लागि भारतको आह्वान दोहोर्याए। उनले भने, “पश्चिम एशियामा स्थिति गम्भीर छ, यसले जे भएको छ र भविष्यमा के हुन सक्छ भन्ने कुरा धेरै चिन्ताजनक बनाउँछ। भारत आतंकवाद र बन्धक बनाउने कार्यको कडा विरोध गर्दछ र सैनिक कारवाहीमा ठूलो संख्यामा नागरिकको मृत्यु अस्वीकार्य छ।”
युक्रेनको संघर्षमा, विदेशमन्त्री जयशंकरले भने, “युद्ध मैदानबाट कुनै समाधान आउने छैन” र भारतको स्थायी कूटनीतिक र संवादको समर्थन दोहोर्याए।
विदेशमन्त्री जयशंकरले समग्र विश्वको भविष्यको निर्माणका लागि प्रौद्योगिकीमा आधारित भविष्य, हरित वृद्धि र बढ्दो प्रतिभा आवागमन जस्ता प्रवृत्तिहरूको महत्त्वलाई जोड दिएका छन्। उनले भने, “भारत र मेडिटेरेनियन बीचको नजिक र बलियो सम्बन्धले हामी दुवैलाई फाइदा पुर्याउने छ।”
विदेशमन्त्री जयशंकरको रोम भ्रमणले भारतको सक्रिय कूटनीतिक भूमिकालाई स्पष्ट पारेको छ, जसले वैश्विक चुनौतीहरूको समाधानमा, क्षेत्रीय स्थिरता प्रोत्साहन गर्न र द्विपक्षीय सम्बन्धहरूलाई सुदृढ गर्न महत्त्वपूर्ण योगदान पुर्याएको छ।
