रक्षा मन्त्रीको भनाइ: नयाँ प्रविधि र रणनीतिक साझेदारिहरूले युद्धका परंपरागत धारणाहरूलाई पुनः परिभाषित गर्दैछन्
रक्षामन्त्री राजनाथ सिंहले १२ नोभेम्बर २०२४ मा भनें कि देशका सुरक्षा चुनौतीहरू समयक्रमसँगै विकसित भएका छन् र यसलाई मध्यनजर गर्दै ‘एडाप्टिभ डिफेन्स’ केवल एक रणनीतिक विकल्प होइन, यो आवश्यकतामा परिणत भएको छ। उनले भने, “हाम्रो देशको सुरक्षा चुनौतीहरू जस्तो-जस्तो विकसित हुँदै गएका छन्, त्यसैगरी हाम्रा रक्षा प्रणाली र रणनीतिहरू पनि विकसित हुनुपर्छ। हामी भविष्यका सबै परिस्थितिहरूसँग जुध्नका लागि तयार रहनुपर्छ। यो केवल हाम्रो सीमा सुरक्षा गर्ने कुरा मात्र होइन, हाम्रो भविष्यको सुरक्षा गर्ने कुरा हो।”
रक्षामन्त्री सिंह १२ नोभेम्बर २०२४ मा दिल्ली डिफेन्स डाइलगको उद्घाटन कार्यक्रममा बोल्दै थिए, जसको आयोजना मनोहर पर्रिकर इन्स्टिच्युट फॉर डिफेन्स स्टडीज एण्ड एनालिसेसले गरेको थियो। यस कार्यक्रमको विषय ‘एडाप्टिभ डिफेन्स: नेभिगेटिङ द चेंजिङ ल्यान्डस्केप अफ मडर्न वारफेयर’ राखिएको थियो।
रक्षामन्त्री सिंहले ‘एडाप्टिभ डिफेन्स’ लाई एउटा रणनीतिक दृष्टिकोणको रूपमा परिभाषित गरे जहाँ राष्ट्रको सैन्य र रक्षा संरचनाहरू निरन्तर नयाँ खतराहरूसँग जुझ्नको लागि विकसित भइरहेका छन्। उनले भने, “एडाप्टिभ डिफेन्स केवल केहि भएकोमा प्रतिक्रिया दिने कुरा होइन, के हुनसक्छ भन्ने कुरा अनुमान गर्दै त्यसका लागि अग्रिम तयारी गर्नु हो। यसले अनुकूलन, नवाचार र जीवित रहनको मानसिकता र क्षमता विकास गर्नुपर्ने कुरा गर्दछ, जुन अनियन्त्रित र बदलिँदै जाने परिस्थितिहरूको सामना गर्दा आवश्यक छ।”
उनले थपे कि परम्परागत युद्धका धारणाहरू नयाँ प्रविधिहरू र रणनीतिक साझेदारीहरूको मद्दतले फेरि परिभाषित हुँदैछन्। यसले सैनिक बलको सञ्चालनका नयाँ दृष्टिकोण, अवधारणाहरू र डोक्ट्रिनहरूको विकास गरिरहेको छ। भारतका सुरक्षा चुनौतीहरू परम्परागत सीमासम्बन्धी समस्याबाट लिएर आतंकवाद, साइबर हमलाहरू र हाइब्रिड युद्धजस्ता अप्रत्याशित मुद्दाहरूमा पनि फैलिएका छन्।
रक्षामन्त्री सिंहले भारतलाई ड्रोनहरूको संसारको प्रमुख केन्द्र बनाउने योजनाका बारेमा पनि चर्चा गरे। उनले भने, “हामी भारतलाई ड्रोनहरूको हब बनाउन चाहन्छौं। यसका लागि विभिन्न पहलहरू गरिएको छ। यसले केवल भारतीय अर्थतन्त्रलाई मद्दत गर्ने मात्र होइन, हाम्रो ‘मेक इन इण्डिया’ र ‘आत्मनिर्भर भारत’ कार्यक्रमको लागि महत्वपूर्ण योगदान पुर्याउनेछ।”
साथै, उनले साइबर क्षेत्र र कृत्रिम बुद्धिमत्ता प्रविधिमा भारतको नेतृत्वको महत्वलाई पुनः पुष्टि गर्दै भने कि विश्वका आगामी नवाचारहरूलाई ध्यानमा राख्दै भारतको रक्षा क्षमता मजबुत बनाउने सरकारको प्रतिबद्धता जारी रहनेछ।
