कम्तीमा १६ भारतीय श्रमिकहरू, प्रायः उत्तर प्रदेश र बिहारका, लिवियामा फसेका छन्
बंगहाजी, लिबिया, स्थित एक सिमेन्ट फ्याक्ट्रीमा आकर्षक रोजगारको वाचा गरेर लिबियामा पुर्याइएका १६ भारतीय श्रमिकहरु अहिले गंभीर अवस्थामा रहेका छन्। ती श्रमिकहरूलाई भिजिट भिसामा दुबईमार्फत लिबियामा पठाइएको थियो र फर्जी भर्ती एजेन्सीहरुले उनीहरुलाई शोषण गरेका छन्।
ती श्रमिकहरू चार महिना अघि लिबिया पुगेका थिए। लिबियाको एक नागरिक, अबु बक्करले उनीहरूको भिसा प्रक्रियामा मद्दत गरेको थियो। फ्याक्ट्रीमा पुग्दा उनीहरूले लामो काम गर्ने घण्टा, तलब नपाउने र जीवीका राख्नको लागि असहज अवस्था अनुभव गरे।
रिपोर्ट अनुसार, ती श्रमिकहरूलाई दुई कोठामा सीमित गरिएको छ र उनीहरूले आफ्नो अप्रमाणित स्थिति कारण स्थानीय प्राधिकरणबाट समातिने डरको सामना गर्दै बसिरहेका छन्।
सप्टेम्बरमा ती श्रमिकहरूको तलब र कामको घण्टाबारे माग गर्दा झडप भएको थियो, जसले उनीहरूको समस्यालाई थप जटिल बनाएको छ। त्यसपछि उनीहरूको कामको घण्टा दोब्बर भएको छ र प्रायः मध्यरात पछि अनपेक्षित शिफ्टहरू चलाइन्छ।
विदेश मन्त्रालयले ती फसेका श्रमिकहरूलाई मद्दत गर्ने प्रयास पुष्टि गरेको छ। विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ता रंधीर जैस्वालले श्रमिकहरूको लिबिया प्रवेश बिना कुनै कानूनी कागजातको भएको पुष्टि गरे। उनले भने, “यी श्रमिकहरू उचित कागजात बिना लिबिया गएका थिए र त्यहाँ पुगेपछि उनीहरूको कामको व्यवस्था सम्बन्धी समस्याहरू उत्पन्न भएका थिए।”
जैस्वालले भने कि भारतीय दूतावास लिबियाली प्राधिकरणसँग सहकार्य गर्दै उनीहरूको निकासी अनुमतिपत्र प्राप्त गर्न प्रयास गर्दैछ। उनले यसैगरी भारतीय समुदाय र दूतावासको मद्दतलाई पनि सराहना गरे। “हाम्रो दूतावास र स्थानीय समुदायका सदस्यहरूले यी श्रमिकहरूलाई खाद्यान्न र आवश्यक सामग्री उपलब्ध गराउँदै छन्। स्थिति संवेदनशील छ, तर हामी यसलाई नजिकबाट अनुगमन गर्दैछौं र यसलाई समाधान गर्न प्रतिबद्ध छौं।”
यस घटनाले ग्रामीण भारतका बेरोजगार युवाहरूसँग शोषण गर्ने फर्जी भर्ती एजेन्सीहरूको क्रियाकलापलाई उजागर गरेको छ। यी एजेन्सीहरूले उच्च वेतनको भाडामा विदेशी रोजगारको प्रलोभन दिन्छन् र कागजात बिना यात्रा गराउने काम गर्छन्, जसले गर्दा श्रमिकहरू शोषणको शिकार हुन्छन्।
यी श्रमिकहरूलाई सिमेन्ट फ्याक्ट्रीमा जागिरको वाचा गरिएको थियो, तर उनीहरूलाई पर्यटक भिसामा पठाइएको थियो र रोजगार भिसाको प्रक्रिया थापेर कुनै कानूनी प्रक्रिया नगरी लिबिया पठाइएको थियो। त्यसपछि उनीहरूले अत्यधिक काम गर्ने परिस्थितिहरू र आफ्ना अधिकारको तलब नपाउने समस्यामा परेका छन्।
भारत सरकारले नागरिकहरूलाई लिबिया यात्रा नगर्न आग्रह गर्दै आएको छ। २०१६ को अप्रिलदेखि सुरक्षा कारणहरूले गर्दा लिबिया यात्रामा प्रतिबन्ध लगाइएको छ। यद्यपि, फर्जी भर्ती एजेन्सीहरूले अझै पनि यी कानूनी खामिहरूको फाइदा उठाइरहेका छन् जसले श्रमिकहरूलाई ठूलो जोखिममा राखेको छ।
विदेश मन्त्रालयले यी श्रमिकहरूको निकासी प्रक्रियामा छिटो प्रगति गर्न प्रयास गरिरहेको जनाएको छ। “किनकि तिनीहरूको लिबिया प्रवेश अप्रमाणित थियो, यो प्रक्रिया केही समय लिइरहेको छ,” जैस्वालले भने।
लिबियामा फसेका यी १६ भारतीय श्रमिकहरूको पीडा विदेश जान चाहने व्यक्तिहरूका लागि ठूलो चेतावनी हो। यद्यपि भारतीय सरकार र लिबियामा रहेका भारतीय समुदायका सदस्यहरूले उनीहरूको घर फर्कने प्रयास गर्दैछन्, यस घटनाले भर्ती प्रक्रियामा सुधार ल्याउन र भारतीय श्रमिकहरूको कल्याणको रक्षा गर्न तत्काल कदम उठाउनुपर्ने आवश्यकता देखाउँछ।
साथै, यो घटनाले राजनीतिक र आर्थिक दृष्टिले अस्थिर मुलुकमा रहेका भारतीय श्रमिकहरूको समस्याहरूलाई उजागर गरेको छ। यसले विदेशी रोजगार व्यवस्थाको कडाइसँग कार्यान्वयन र पीडित श्रमिकहरूको लागि थप सहयोग व्यवस्था आवश्यकतासमेत प्रस्तुत गर्दछ।
