नेशनल थर्मल पावर कर्पोरेशन लिमिटेड विद्युत व्यापार निगम, नेपाल विद्युत प्राधिकरण र बांगलादेश पावर डेभलपमेन्ट बोर्ड बीचको सम्झौताका आधारमा गरिएको हो
नेपालले शुक्रबार (नोभेम्बर १५, २०२४) भारतको ग्रिडको माध्यमबाट बंगलादेशलाई विद्युत्तो पठाउँदै क्षेत्रीय शक्ति सम्पर्कको लागि ठोस आधार तयार गरेको छ। यो ऐतिहासिक घटना तीन देशहरू बीचको पहिलो त्रिपक्षीय शक्ति लेनदेनको रूपमा सम्पन्न भएको हो, जसको उद्घाटन भारतको ऊर्जा र आवास तथा शहरी मामिला मन्त्री मनोहरलाल, बंगलादेशको ऊर्जा, खानी र खानी स्रोतहरूको मन्त्रालयका सल्लाहकार एम. फौजल कबीर खान र नेपालका ऊर्जा, पानी आपूर्ति र सिंचाइ मन्त्री दीपक खड्काले संयुक्त रूपमा गरेका थिए। सो कार्यक्रम नेपाल सरकारको ऊर्जा, पानी आपूर्ति र सिंचाइ मन्त्रालयले आभासी रूपमा आयोजना गरेको थियो।
भारतले नेपालबाट बंगलादेशसम्म ४० मेगावाटसम्मको विद्युत्तो निर्यात गर्ने सहमतिमा भारतको ग्रिडको माध्यमबाट त्रिपक्षीय शक्ति लेनदेनलाई सुविधा पुर्याउने आफ्नो निर्णय घोषणा गरेको थियो, यस निर्णयको घोषणा नेपालका पूर्व प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ ले भारत भ्रमणका क्रममा ३१ मे देखि ३ जून २०२३ सम्म गरेको समयावधिमा गरिएको थियो। सो भेटमा दुबै पक्षले ऊर्जा क्षेत्रमा सहकार्य बढाउने आफ्नो प्रतिबद्धता व्यक्त गरेका थिए, जसले सबै पक्षहरूको आपसी लाभको लागि आर्थिक सम्बन्धलाई बढावा दिने अपेक्षा गरिएको थियो।
त्यसपछि, ३ अक्टोबर २०२४ मा काठमाडौंमा नेपाल विद्युत प्राधिकरण, बंगलादेश पावर डेभलपमेन्ट बोर्ड र एनटीपीसी विद्युत व्यापर निगम बीच त्रिपक्षीय विद्युत बिक्री सम्झौतामा हस्ताक्षर गरियो। “नेपालबाट बंगलादेशको यो विद्युत्तो प्रवाहको शुरुवातले शक्ति क्षेत्रमा सब-क्षेत्रीय सम्पर्कलाई प्रवर्धन गर्न अपेक्षित छ,” विदेश मन्त्रालयले भन्यो।
सम्झौताअनुसार, नेपाल ४००केभी डालकेबर-मुझाफ्परपुर अन्तरदेशीय विद्युत्तो प्रसारण लाइन मार्फत भारतलाई ऊर्जा पठाउनेछ, त्यसपछि भारतले सोही मात्रामा बंगलादेशलाई प्रसारण गर्नेछ।
विद्युत्तो क्षेत्रमा साझेदारी भारतका नेपाल र बंगलादेशसँगको द्विपक्षीय सहकार्यको महत्वपूर्ण खम्बा रहेको छ।
यसै वर्ष, विदेश मन्त्री एस. जयशंकरले नेपालले भारतलाई करिब १,००० मेगावाट विद्युत्तो निर्यात गर्ने जनाएको थियो। त्यसपछि, आफ्नो नेपालका समकक्षी अरुजु राना देउवा संगको भेटमा १९ अगस्त २०२४ मा गरिएको यो विकासलाई “नयाँ माइलस्टोन” भन्ने गरी सार्वजनिक गरियो।
देउवाले, आफ्नो भागमा, भारत सरकारलाई १२ हाइड्रोपावर परियोजनाबाट २५१ मेगावाट थप विद्युत्तो निर्यातको स्वीकृति दिने लागि धन्यवाद दिए, जसले कुल ९४१ मेगावाटको संख्यामा पुर्याएको छ। उनले दुई देशहरूको विद्युत्तो क्षेत्रमा सहकार्य भविष्यमा अझ उच्च तहमा पुर्याउनेमा विश्वास व्यक्त गरे।
उस्तै गरी, भारत-बंगलादेश विद्युत्तो क्षेत्रमा सहकार्य पछिल्लो वर्षहरूमा सबल बनेको छ, बंगलादेशले भारतीय शक्ति प्रशोधन संयन्त्रहरूबाट विद्युत्तो आयात गरिरहेको छ। थप रूपमा, बंगलादेशको खुुलना, बंगलादेशमा मित्री सुपर थर्मल पावर प्लान्टको युनिट II अक्टोबर २०२३ मा सञ्चालनमा ल्याइएको थियो। युनिट I को उद्घाटन २०२२ को नोभेम्बरमा गरिएको थियो।
भारतीय कन्फेस्शनल फाइनान्सिङ योजना ऋणको अन्तर्गत रहेको मित्री सुपर थर्मल पावर परियोजना अमेरिकी डलर १.६ बिलियन को १३३० मेगावाट (२x६६०) सुपर थर्मल पावर प्लान्ट हो। परियोजना बंगलादेश-भारत मैत्री पावर कम्पनी (प्राइवेट) लिमिटेड द्वारा कार्यान्वयन गरिएको छ, जसको ५०:५० संयुक्त उद्यम भारतको एनटीपीसी लिमिटेड र बंगलादेश पावर डेभलपमेन्ट बोर्ड बीचको साझेदारी हो।
