भुटानको १३ औं पञ्चवर्षीय योजनाको लागि भारतले विकास सहयोग बढायो
भारतले न्यु प्रदान गरेर भुटानसँगको विकास साझेदारीलाई उल्लेखनीय रूपमा सुदृढ गर्दैछ। भुटानको १३ औं पञ्चवर्षीय योजना अवधिको लागि १०० अर्ब (भारतीय रुपैयाँ १०,००० करोड)। यो पर्याप्त सहायता प्याकेज जुलाई १९-२०, २०२४ मा भएको तेस्रो भारत-भुटान विकास सहयोग वार्तामा पुष्टि भएको थियो। वार्ताको सह-अध्यक्षता भारतका विदेश सचिव विक्रम मिश्री र भुटानका विदेश सचिव पेमा चोडेनले गरेका थिए। यो समर्थनले भुटानको सामाजिक-आर्थिक विकासलाई सुदृढ पार्ने भारतको प्रतिबद्धतालाई जोड दिन्छ र दुई राष्ट्रहरू बीचको स्थायी मित्रता झल्काउँछ।
सहयोगले नु मा मूल्यवान ६१ परियोजनाहरू समेट्छ। ४९.५८ बिलियन भारतीय रुपैयाँ ४,९५८ करोड)। यी परियोजनाहरू कनेक्टिभिटी, पूर्वाधार, ऊर्जा, शिक्षा, स्वास्थ्य, र थप सहित विभिन्न क्षेत्रहरू फैलिएका छन्। फोकसका उल्लेखनीय क्षेत्रहरूमा सीप विकास, सांस्कृतिक सम्पदा, डिजिटल अर्थव्यवस्था, ई-मोबिलिटी, र अन्तरिक्ष प्रविधि समावेश छन्। यो व्यापक दृष्टिकोण भुटानको विविध विकास आवश्यकताहरू सम्बोधन गर्न र धेरै क्षेत्रहरूमा यसको वृद्धिलाई बलियो बनाउनको लागि हो।
भुटानको अनुरोधको जवाफमा, भारतले न्युलाई फ्रन्टलोड गर्ने विचार गर्न सहमत भयो। पहिलो १८ महिना भित्र आर्थिक प्रोत्साहन कार्यक्रमको १५ बिलियन (भारतीय रुपैयाँ १,५०० करोड), परियोजना कार्यान्वयनको प्रगतिमा आकस्मिक। यस सक्रिय आर्थिक सहयोगले भुटानमा विकास प्रक्रियालाई तीव्रता दिन र तत्काल आवश्यकताहरूलाई सम्बोधन गर्ने लक्ष्य राखेको छ।
भ्रमणका क्रममा परराष्ट्र सचिव मिश्रीले भुटानका राजा जिग्मे खेसर नामग्याल वाङचुक, प्रधानमन्त्री छिरिङ तोब्गे र परराष्ट्र तथा बाह्य व्यापारमन्त्री डीएन ढुङ्गेलसँग भेटवार्ता गरेका थिए । यी उच्चस्तरीय बैठकहरूले दुई देशबीचको बलियो र विकसित साझेदारीलाई जोड दिएका छन्, जसले आपसी विश्वास र सहयोगलाई सुदृढ पार्दै उनीहरूको सम्बन्धको विशेषता बनाउँछ।
भर्खरको भ्रमणले प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको मार्च २०२४ मा भुटानको राज्य भ्रमणको पछाडी छ, जहाँ उनले भुटानको पञ्चवर्षीय योजनालाई समर्थनको घोषणा गरेका थिए। यस भ्रमणका क्रममा भुटानको १२औँ एफवाईपीका लागि विभिन्न सम्झौतामा हस्ताक्षर भएको थियो भने १३औँ एफवाईपीका लागि सहयोग दोब्बर गर्ने विषयमा छलफल भएको थियो । यो निरन्तर सहयोगले क्षेत्रीय विकास र एकीकरणमा भारतको रणनीतिक फोकसलाई हाइलाइट गर्दछ।
७२० मेगावाटको मङ्देछु जलविद्युत आयोजना र १०२० मेगावाटको पुनात्साङ्छु-२ जलविद्युत आयोजना जस्ता ठूला पूर्वाधार आयोजनाहरू यस सहयोगका मुख्य तत्व हुन्, जसले ऊर्जा र पूर्वाधार क्षेत्रमा गहिरो सहयोग झल्काउँछ। थप रूपमा, भूटान र भारतीय राज्यहरू जस्तै आसाम र पश्चिम बंगालबीच रेल पहलहरू मार्फत जडान सुधार गर्ने उद्देश्यका परियोजनाहरू क्षेत्रीय एकीकरणलाई बढाउँदै छन्।
सीप विकास र स्वास्थ्य सेवा पूर्वाधारमा लगानी पनि व्यापक समर्थन प्याकेजको एक हिस्सा हो, जसले भुटानको सामाजिक-आर्थिक परिदृश्य सुधार गर्न भारतको प्रतिबद्धता देखाउँछ। यी पहलहरूले भुटानको विकास र कल्याणमा दिगो प्रभाव पार्ने अपेक्षा गरिएको छ।
भारत र भुटानबीचको बलियो सम्बन्ध नियमित उच्चस्तरीय आदानप्रदानबाट प्रस्ट हुन्छ। हालैका अन्तरक्रियाहरूले दुई देशबीचको गहिरो जरा गाडिएको मित्रता र आपसी विश्वासलाई सुदृढ बनाएको छ। भारतको समर्थन क्षेत्रीय साझेदारी र सहयोगी विकास प्रयासहरूको महत्त्वलाई जोड दिँदै यसको ‘छिमेकी पहिलो’ नीतिसँग मेल खान्छ। भारतको यो व्यापक समर्थनले भुटानको विकासको लागि निरन्तर प्रतिबद्धतालाई प्रतिनिधित्व गर्दछ र छिमेकी देशहरू बीचको उत्पादक सम्बन्धलाई हाइलाइट गर्दछ।
